Hà Nội ồ ạt đổi đất để làm đường: Lợi hay hại?

Dư luận đang băn khoăn trước việc UBND TP. Hà Nội đồng ý đổi hàng trăm ha đất để làm đường nội đô. Bởi trước đó không ít dự án BT (xây dựng - chuyển giao) đã bị chỉ ra sai phạm, gây thất thoát hàng nghìn tỷ đồng.

Đổi gần 190ha đất để lấy đường

Đặc biệt, trong những dự án đổi đất lấy đường mà Hà Nội đã, đang và vừa đồng ý làm, đa số các dự án được giao cho các doanh nghiệp bất động sản thực hành. Theo đó, khi bỏ tiền ra làm đường, những doanh nghiệp này sẽ được Hà Nội thanh toán bằng các ô đất tại vị trí tiện lợi để làm dự án nhà ở, văn phòng.

Dưới đây là 4 dự án được để ý nhất:

Dự án thứ nhất là dự án đường dài 2,85km, mặt cắt 30m từ đường Lê Trọng Tấn đến đường vòng đai 3. Số vốn đầu tư dự định là 1.404 tỷ đồng. Chủ đầu tư là liên danh Công ty TNHH Phát triển Bắc Việt (hoạt động trong lĩnh vực bất động sản, buôn bán máy móc, thiết bị y tế) và Công ty CP Phát triển nhân công LOD (hoạt động trong lĩnh vực xuất khẩu cần lao, thương mại, du lịch, bất động sản, phát triển nguồn nhân lực). Dự án thực hành trong tuổi 2018-2020. Chủ đầu tư được tính sổ bằng 39,8ha đất tại phường Đại Mỗ, quận Nam Từ Liêm.

Dự án thứ hai là tuyến đường Minh Khai - Vĩnh Tuy - Yên Duyên với tổng vốn đầu tư 1.373 tỷ đồng. Tuyến đường dài hơn 1,6km, mặt cắt 40-47,5m, được thực hiện từ quý IV/2017 đến quý II/2019. Hà Nội giao cho Công ty CP Đầu tư phát triển hạ tầng và đô thị Vĩnh Hưng (hoạt động trong lĩnh vực nguyên liệu xây dựng, bất động sản) đầu tư và thanh toán bằng gần 60ha đất tại nhiều vị trí đắc địa tại quận Hai Bà Trưng và Hoàng Mai.

Dự án thứ ba là tuyến đường từ trọng tâm quận Hoàng Mai đến đê sông Hồng với chiều dài 2,6km, mặt cắt 40m, kinh phí dự kiến gần 1.000 tỷ đồng. Tập đoàn Tân Hoàng Minh được giao đầu tư dự án, đổi lại đơn vị này được khai phá khu đất 20ha tại quận Hoàng Mai (gần khu tỉnh thành Gamuda Garden) để làm dự án nhà ở, văn phòng.

Dự án thứ tư là nhiều tuyến đường kết nối khu đô thị và khu dân cư quận Hà Đông. Tổng chiều dài các tuyến đường là 12,54km, kinh phí là 1.961 tỷ đồng. Chủ đầu tư là liên danh Công ty CP Đầu tư Hải Phát (hoạt động chính trong lĩnh vực bất động sản) và Công ty CP Đầu tư Văn Phú - INVEST (chuyên về bất động sản, xây dựng, giáo dục đào tạo). Liên danh này sẽ được tính sổ bằng khoảng 68ha đất để làm nhà ở, khu đô thị.

Dự án đường Minh Khai - Vĩnh Tuy - Yên Duyên thực hiện theo hình thức BT. Ảnh: CTV

Cần thận trọng khi làm dự án BT

Đáng chú ý, những dự án trên không được đấu thầu công khai mà cốt tử do doanh nghiệp đề xuất, sau đó TP. Hà Nội chỉ định khai triển. Thanh tra Chính phủ đã chỉ ra sai phạm này vào năm 2017.

Theo kết luận thanh tra, trong 15 dự án thực hành theo hình thức BT, có 14 dự án được chỉ định thầu. Có dự án tính sai tổn phí đầu vào khiến vốn đầu tư tăng lên, Nhà nước có nguy cơ bị thiệt hại hàng nghìn tỷ đồng nhưng đến nay hậu quả vẫn chưa được khắc phục.

Chiều ngày 22/6, chuyên gia của Oxfarm, ông Phạm Quang Tú cho rằng, khi làm đường, Hà Nội nên hạn chế làm theo hình thức đổi đất lấy hạ tầng. Bởi các dự án BT thường không đấu giá công khai mà được chỉ định thầu. Nhà nước không được chọn giữa các nhà cung cấp dịch vụ nên chất lượng con đường chưa chắc đã tốt nhất, giá cũng không rẻ nhất.

Ông Tú phân tích: “Mặt khác, quốc gia còn bán đất mà không qua đấu giá, không theo giá thị trường, lại chỉ có một người mua duy nhất nên giá bán đất chẳng thể là giá có lợi nhất. Như vậy, Nhà nước đã hai lần bị thiệt khi chỉ mua sản phẩm của một người bán và bán tài sản của mình cho một người mua”.

Cũng theo ông Tú, chỉ những địa phương eo hẹp ngân sách, thị trường đất du an Kenton Node đai chưa phát triển mới nên đầu tư theo hình thức này. Ở Hà Nội hay Tp.HCM, nơi có ngân sách lớn, thị trường bất động sản quyến rũ, Nhà nước chỉ cần phóng thích mặt bằng, đầu tư một ít hạ tầng rồi đấu giá là đã có thể đủ nguồn tiền để làm Kenton Node vài con đường.

“Trong khi pháp luật về đầu tư theo hình thức BT còn nhiều kẽ hở, Chính phủ cần ban hành một nghị định riêng về vấn đề này. Trong đó quy định chặt chịa việc định giá các sản phẩm đầu tư theo hình thức BT nhằm định giá chuẩn xác chi phí làm đường. Mặt khác, phải quy định rõ ràng về đấu giá quyền dùng đất chứ không được giao chỉ định cho nhà đầu tư như hiện nay” - ông Tú đánh giá.

Theo nhận định của nhiều chuyên gia kinh tế, hình thức đầu tư BT chỉ tạo điều kiện cho các địa phương khi xây dựng cơ sở hạ tầng. Tuy nhiên, về mặt luật pháp, hình thức này còn nhiều kẽ hở, khiến một số nhóm ích lợi lợi dụng để thâu tóm đất đai, gây thiệt hại đơn, thiệt hại kép cho Nhà nước. Do đó, cần thận trọng khi đầu tư các dự án BT.